W dzisiejszych czasach powszechnym zjawiskiem stało się nabywanie ubezpieczeń. Przeciętny obywatel najczęściej zabezpiecza swoje zdrowie i życie, samochód oraz dom, gwiazdy filmowy oraz muzyczne mają natomiast tendencję do przesady, ubezpieczając nierzadko najdziwniejsze rzeczy, a także części swojego ciała, takie jak łydki, ręce, a nawet włosy. Sportowcy wykupują ponadto ogromnej wartości zabezpieczenia, które mają zostać wypłacone, w chwili wystąpienia sytuacji uniemożliwiającej kontynuację kariery.
Za każdym razem jednak wypłata odszkodowania wiąże się z czymś bolesnym, smutnym, tragicznym. Może to być bowiem śmierć bliskiej osoby, spalenie domu, czy wypadek. Niestety nawet w tak skrajnie tragicznych sytuacjach nie zapomina o nas Urząd Skarbowy i nierzadko jesteśmy zobowiązani, aby zapłacić podatek od odszkodowania. Przepisy ustawy o podatku dochodowym nakładają na obywateli obowiązek przeanalizowania, czy otrzymane przez nich zadośćuczynienie wymaga odprowadzenia odpowiedniej składki na rachunek urzędu skarbowego. Dokument przewiduje liczne zwolnienia z konieczności jej zapłaty, jednak nie jest to sytuacja oczywista.
Nie ma konieczności, aby został opłacony podatek od odszkodowania, wówczas gdy wysokość należnych środków lub zasady ich przyznania są ściśle określone w przepisach wykonawczych bądź odrębnych przepisach, a także porozumieniach zbiorowych oraz regulaminach i statutach, które reguluje Kodeks Pracy.
Zakres sytuacji, w przypadku których podatek od odszkodowania nie musi być regulowany jest bardzo szeroki, jednak jest on określony w sposób nieprecyzyjny, co powoduje występowanie licznych wątpliwości, wiążących się z tym, czy wysokość oraz zasady ustalania zadośćuczynienia wynikają z określonych przepisów. Przykładem może być sytuacja wskazana w artykule czterysta siedemdziesiątym pierwszym kodeksu cywilnego, który zakłada, iż odszkodowanie należne za szkody, które powstały na skutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania umowy, nie podlega zwolnieniu od opłaty skarbowej.
Podatek od odszkodowania jest konieczny do zapłaty również w wielu innych przypadkach, między innymi od kwot otrzymanych jako zadośćuczynienie w formie odprawy lub odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Sytuacja taka występuje również w przypadku, gdy pracownik otrzymuje rekompensatę finansową za zwolnienie, nie wynikające z jego winy. Zachodzi również konieczność, aby opłacić podatek od odszkodowania należnego za złamanie przepisów o zakazie konkurencji, a także za wszelkie szkody, jakie wystąpiły w środkach materialnych, mających bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zwolnienie nie dotyczy również rekompensat uszkodzeń, jakie wystąpiły w majątku, służącym prowadzeniu specjalistycznych działów produkcji rolnej, której dochody podlegają podatkowi liniowemu, wynoszącemu dziewiętnaście procent.
Podatek od odszkodowania muszą również uiścić osoby, które otrzymały zadośćuczynienie, które wynika z zawartych umów bądź ugód, nie będących regulowanymi przez wyroki sądowe.
Wspomniana wyżej ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zakłada zwolnienie od opłat skarbowych rekompensat otrzymywanych w wyniku wyroków bądź ugód sądowych, przy nieprzekroczeniu należnej kwoty, jaka została określona przez sąd. Istnieją jednak od tego wyjątki, w wyniku których podatek od odszkodowania będzie musiał zostać opłacony. Dotyczy to zadośćuczynienia, które ma związek z prowadzoną działalnością, a także korzyściami, jakie mógłby osiągnąć podatnik, w sytuacji gdyby nie doszło do wyrządzenia szkody. Co jest uzasadnione tym, iż w sytuacji gdyby korzyść ta została osiągnięta, to również podatek musiałby zostać opłacony.
Przepisy prawa cywilnego wprowadzają zwolnienia od opłat skarbowych od rent, należnych jako zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała, roztrój zdrowia, całkowitą bądź częściową utratę zdolności do pracy zarobkowej.
Podatek od odszkodowania nie musi być opłacany również w przypadku większości kwot wypłacanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych lub osobowych. Wyjątkiem, który podlega opodatkowaniu są tutaj środki otrzymywane w wyniku zaistnienia szkody, związanej z składnikami majątku, mającego jakikolwiek związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a także w przypadku wspomnianym już wcześniej prowadzeniem działów specjalnej produkcji rolnej, w przypadku której dochody podlegają opodatkowaniu skalą bądź podatkiem liniowym, wynoszącym dziewiętnaście procent. Podatek od odszkodowania należy również uiścić w przypadku dochodów uzyskiwanych w wyniku inwestowania składek ubezpieczeniowych, co następuje na skutek umowy ubezpieczenia, którą zawiera się w oparciu o przepisy dotyczące działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku funduszy kapitałowych. Opłata skarbowe dotyczy również dochodów uzyskanych z tytułu inwestowania składek ubezpieczeniowych, związanych między innymi z umową ubezpieczenia na życie lub dożycie, która jest zawierana na podstawie odrębnych przepisów.
