Decyzja o wyborze kierunku studiów jest ściśle związana z wyborem formy kształcenia. Najwięcej osób wybiera studia dzienne na państwowych uczelniach, bo są to studia darmowe. Studia dzienne darmowe ma również w swojej ofercie część uczelni niepublicznych, ale jest to raczej rzadkość i dotyczy jedynie uczelni, które aktywnie pozyskują środki zewnętrzne przeznaczane później na realizację projektów edukacyjnych. Darmowe studia zaoczne czyli niestacjonarne są prawdziwą rzadkością. Najczęściej można je spotkać w grupie studiów podyplomowych. Ale są również uczelnie, kierunki i specjalności, które oferują darmowe studia zaoczne pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie.
Na studia pierwszego stopnia mogą aplikować osoby mające świadectwo dojrzałości, czyli absolwenci szkół średnich, którzy zdali maturę. Studia stopnia pierwszego trwają trzy lata w licencjacie lub trzy i pół a nawet cztery na uczelni technicznej na kierunkach inżynieryjnych. Czas studiów przeznaczony jest na realizację treści programowych teoretyczną oraz praktyczną. Studenci obok wykładów mają wiele godzin zajęć w laboratoriach, warsztatach, na praktykach zawodowych w zakładach pracy. Po każdym roku studiów studenci zaliczają praktyki zawodowe wakacyjne. Po ostatnim roku są zobowiązani obronić napisaną przez siebie pracę dyplomową. Ukończenie studiów pierwszego stopnia pozwala na podjęcie pracy w określonym w specjalizacji zawodzie. Absolwenci z tytułem licencjata lub inżyniera mogą studiować dalej, aby wykształcenie wyższe zawodowe uzupełnić do pełnego wykształcenia magisterskiego. W tym celu należy podjąć naukę na uzupełniających studiach stopnia drugiego. Studia stopnia II trwają dwa lata, a ich końcem jest obrona pracy magisterskiej. Zanim powstanie praca studenci uczestniczą w zajęciach zwanych seminariami magisterskimi, podczas których poznają zasady tworzenia pracy dyplomowej. Seminaria prowadzą naukowcy, którzy są zwani promotorami. Promotor to taki naukowy anioł stróż, który na każdym kroku wspiera studenta piszącego pracę magisterską. Promotor ocenia pracę i przedstawia ją do oceny recenzentowi, którym jest inny wybitny specjalista z dziedziny, której dotyczy temat pracy. Recenzent i promotor wraz z przedstawicielem władz wydziału stanowią komisję, która egzaminuje autora praca na ostatnim egzaminie na studiach zwanym obroną pracy magisterskiej. Pozytywne oceny z pracy i egzaminu to podstawa do wydania absolwentowi dyplomu ukończenia uczelni z tytułem zawodowym magistra lub magistra inżyniera.
Studia obydwu stopni nie muszą być podzielone na odrębne etapy. Po maturze można pójść na jednolite studia magisterskie. Nauka na nich trwa tyle samo czasu ile wymagają połączone studia I i II stopnia. Różnic w treściach programowych nie ma żadnych, a jedyną jest to, że na jednolitych studiach nie pisze się dyplomowej pracy licencjackiej. Z tego wniosek, że kończenie studiów bez podziału na etapy wymaga mniej pracy i pieniędzy, bo napisanie pracy pociąga za sobą pewne koszty.
Wybranie studiów w formie niestacjonarnej jest czasem koniecznością życiową. Studia pozwalają łączyć pracę i naukę. Czas na uczelni spędza się tylko w weekendy, zazwyczaj raz na dwa tygodnie. Ilość egzaminów i zaliczeń na studiach dziennych i zaocznych jest taka sama. Treści programowe są identyczne, a na studiach zaocznych są one skumulowane w czasie. Z reguły oznacza to, że studenci zaoczni muszą sami więcej czasu spędzić w bibliotece, niż ich koledzy ze studiów stacjonarnych. Nie jest to właściwie nic nowego – studia na wielu kierunkach, szczególnie humanistycznych, opierają się na zdobywaniu wiedzy z książek.
Wybór studiów zaocznych ma też znacznie dla osób, które nie dostały się na wybrany kierunek na studiach dziennych. Na studia zaoczne nie ma z reguły takiego obłożenia jak w przypadku studiów dziennych. Nawet duże i znane uczelnie mają często miejsca na studiach zaocznych, więc wybierając tę formę studiowania można trafić do najlepszych uczelni w kraju.
Problemem największym dla studentów niestacjonarnych jest opłata czesnego. W zależności od uczelni i rodzaju studiów mogą to być różne kwoty. Studia stacjonarne na kierunku lekarskim są za darmo, a niestacjonarne kosztują od 15 do 27 tysięcy za semestr. Na kierunkach humanistycznych te opłaty są znacznie mniejsze. Studia podyplomowe można znaleźć w cenie nawet pięciu tysięcy za semestr, ale darmowe studia zaoczne podyplomowe coraz częściej są dostępne dla zainteresowanych podnoszeniem lub zmianą kwalifikacji zawodowych.
Wielką szansą na obniżenie kosztów studiowania na odległość są studia internetowe. Uczelnie, które decydują się na taką metodę kształcenia inwestują w rozbudowę infrastruktury IT uczelni poprzez tworzenie wirtualnych platform, na których studenci i wykładowcy spotykają się i realizują program studiów. Studia online mają wiele zalet: są tanie, nie trzeba wydawać pieniędzy na podróż i pobyt na studiach, uczelnia jest otwarta całą dobę, a edukacyjne zasoby biblioteki są zawsze dostępne dla każdego logującego się na swoje konto na platformie.